Thẩm định vở chèo “Tuyết Giang phu tử”

Đề án Sân khấu truyền hình Hải Phòng

Chiều 07/12/2021, tại Nhà hát thành phố Hải Phòng, Hội đồng Nghệ thuật thành phố tổ chức thẩm định vở chèo “Tuyết Giang phu tử”, chương trình nghệ thuật thuộc Đề án Sân khấu truyền hình Hải Phòng năm 2021.

Vở chèo “Tuyết Giang phu tử” được thực hiện bởi ê-kíp: tác giả Trần Tuấn Tiến, đạo diễn Lại Đình Ngọc, chỉ đạo nghệ thuật Phó Trưởng đoàn phụ trách Đoàn Chèo Hải Phòng Nguyễn Văn Vận và các nghệ sĩ: NSƯT Văn Mởn vào vai Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm, NSƯT Thùy Dung vào vai phu nhân, nghệ sĩ Quốc Kiên vào vai Chánh Tổng… cùng tập thể diễn viên, nghệ sĩ Đoàn Chèo Hải Phòng và các đoàn nghệ thuật thành phố.

Tác phẩm tái hiện lại hình tượng Danh nhân văn hóa Trạng Trình Nguyễn Bình Khiêm - một nhà nho yêu nước, nhà lý học đại tài, bậc vĩ nhân kỳ tài được tôn vinh là “Tuyết Giang phu tử”.

Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585) huý là Văn Đạt, tự Hanh Phủ, hiệu Bạch Vân cư sĩ, người làng Trung Am, huyện Vĩnh Lại, Hải Dương, nay thuộc xã Lý Học, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng. Xuất thân từ một gia đình trí thức Nho học, cha là Nguyễn Văn Định có văn tài, học hạnh. Mẹ là Nhữ Thị Thục, con thượng thư Nhữ Văn Lan, thông tuệ, giỏi văn chương, am tường lý số. Nguyễn Bỉnh Khiêm thông minh, hiếu học, từ nhỏ đã được mẹ đem thơ quốc âm và kinh truyện ra dạy. Lớn lên, vào Thanh Hoá, theo học bảng nhãn Lương Đắc Bằng, được thầy truyền thụ môn học Dịch lý và sách Thái Ất thần kinh. Tuy học giỏi, nhưng lớn lên vào lúc xã hội loạn lạc, Nguyễn Bỉnh Khiêm ẩn chí, đợi thời, không chịu ra thi. Mãi sau này, Mạc thay Lê, tình hình xã hội ổn định, ông mới ra ứng thi, đậu trạng nguyên (1535), rồi làm quan dưới triều đình nhà Mạc, bấy giờ ông đã 45 tuổi. Làm quan ở triều đình được 08 năm (1535-1542), thấy gian thần hoành hành, bè phái, triều chính ngày một xấu thêm, ông dâng sớ xin chém 18 lộng thần, không được chấp nhận, bèn thác cớ xin trí sĩ. Về sau, vì sự ràng buộc của nhà Mạc với các sĩ phu có uy vọng, vì muốn tác động đến thời cuộc, ông trở lại tham gia triều chính với cương vị như một cố vấn. Ông có câu thơ: “Văn khôi tam thượng tiến tài sơ”, nghĩa là ba lần đỗ đầu vẫn cười mình tài tầm thường. Làm quan dưới triều Mạc một thời rồi ông treo ấn từ quan, về quê dựng am Bạch Vân, lấy hiệu là Bạch Vân cư sĩ, lập quán Trung Tân, xây Nghinh Phong kiều, mở trường dạy học, có nhiều học trò thành tài nổi tiếng như Phùng Khắc Khoan (Trạng Bùng), Nguyễn Dữ... Ông đức trọng tài cao, được người đời kính ái gọi là Tuyết Giang phu tử. Lúc ông mất, vua nhà Mạc truy phong là Trình Quốc Công.

Nguyễn Bỉnh Khiêm là nhà triết học vĩ đại để lại nhiều sấm kỳ linh diệu, là nhà thơ lỗi lạc của dân tộc trong thế kỉ XVI. Thơ ông hàm chứa chất triết lí, giáo huấn, thương dân, lo đời, ghét chiến tranh. Những câu thơ viết về thiên nhiên rất tươi tắn, thú vị. Hiện còn lại gần 200 bài thơ Nôm trong "Bạch Vân quốc ngữ thi tập" và trên 1.000 bài thơ chữ Hán trong "Bạch Vân Am thi tập".

Vở chèo “Tuyết Giang phu tử” diễn tả giai đoạn Nguyễn Bỉnh Khiêm thoái quan về sống giữa xóm làng quê hương vào năm 1543. Mùa thu năm ấy, ông cùng các bô lão dựng quán Trung Tân làm chỗ ngồi chơi hóng gió và để khách qua đường nghỉ chân. Trong “Bài bia ở quán Trung Tân", Nguyễn Bỉnh Khiêm nói rõ: Có người hỏi ta rằng: “Quán ấy đặt tên Trung Tân có nghĩa là gì?". Ta trả lời rằng: “Trung có nghĩa là đứng giữa không chênh lệch, giữ vẹn được điều thiện là trung, không giữ được điều thiện thời không phải là trung vậy, tân có nghĩa là cái bến, biết chỗ đáng đậu là bến chính, không biết chỗ đáng đậu là bến mê vậy"...

Tại buổi thẩm định, các thành viên Hội đồng nghệ thuật thành phố đã đóng góp ý kiến để ê-kíp thực hiện hoàn thiện vở diễn trước khi ghi hình phát sóng phục vụ khán giả vào tối 25/12/2021 trên sóng Đài Phát thanh và Truyền hình Hải Phòng./.

- Minh Phương -